Stambuł to tętniąca życiem metropolia. Ma niezwykle ciekawą historię. Do dzisiaj pozostaje jednym z najbardziej fascynujących miast, w którym mieszają się wpływy kultury europejskiej i azjatyckiej. To ważny ośrodek edukacyjny i gospodarczy, mylnie brany przez wiele osób za stolicę Turcji. Co jeszcze warto o nim wiedzieć?
1. Stambuł to jedyne na świecie miasto leżące na dwóch kontynentach
Jedną ze szczególnych cech Stambułu jest jego unikalne położenie.
Zachodnia część miasta znajduje się na terenie historycznej Tracji, podczas gdy część wschodnia leży w azjatyckiej Bitynii. Obie części spina cieśnina Bosfor łącząca Morze Czarne z morzem Marmara.
Część azjatycka to głównie domy i osiedla mieszkaniowe. Najważniejsze ośrodki finansowe, przemysłowe i edukacyjne znajdują się w dzielnicach zachodnich, po stronie europejskiej.
2. Oryginalna nazwa Stambułu to „Bizancjum”
Początki Stambułu sięgają starożytności.
Założycielem miasta był Byzas, skąd wzięła się nazwa Bizancjum. W czasach rzymskich Bizancjum kilkukrotnie przemianowywano. W IV wieku n.e. miasto stało się nową stolicą Cesarstwa Rzymskiego, a potem Bizantyjskiego. Na cześć Konstantyna Wielkiego nazwano je Konstantynopolem.
W czasach Imperium Osmańskiego nazwa „Konstantynopol” utrzymała się. Dopiero w 1930 roku rząd turecki postanowił, że od teraz będzie to Istanbul.
3. Stambuł został założony na siedmiu wzgórzach
Stambuł, podobnie jak Rzym, leży na siedmiu wzgórzach. Nie jest to przypadkowe podobieństwo.
Kiedy cesarz zdecydował, że przenosi stolicę imperium, miasto na siedmiu wzgórzach okazało się idealnym miejscem na stworzenie nowego Rzymu. Każde z tych wzgórz ma znaczenie historyczne i może się pochwalić wspaniałymi budowlami, by wymienić tylko Błękitny Meczet, świątynię Hagia Sofia, Hipodron, Pałac Topkapi, zabytkową zabudowę dzielnic Beşiktaş i Beyoğlu.
4. Stambuł był stolicą wielu imperiów
Strategiczne położenie Stambułu sprawiło, że miasto szybko się rozwijało. Zdobywało coraz większe znaczenie w regionie. Początkowo na terenach Stambułu powstawały tylko małe osady.
W VII wieku p.n.e. Grecy dowodzeni przez Byzasa założyli miasto. Jego pozostałości znajdują się w części europejskiej Stambułu, na Historycznym Półwyspie.
Ponad wiek później miasto zostało zdobyte przez Persów, ale po około stu latach wróciło do Greków, najpierw z Aten, potem Sparty.
W 146 roku p.n.e. miasto zawarło sojusz z Republiką Rzymską, natomiast w 73 r. n.e. Bizancjum zostało włączone do Cesarstwa Rzymskiego.
Po kolejnej przebudowie już nazywane Konstantynopolem miasto zostało stolicą Cesarstwa Wschodniorzymskiego. Konstantynopol status stolicy utrzymał także wtedy, gdy miasto przejęli krzyżowcy i utworzyli Cesarstwo Łacińskie. Wreszcie w XIV wieku Turcy zdobyli miasto i uczynili je stolicą Imperium Osmańskiego. Kiedy państwo osmańskie stało się Republiką Turecką, stolica została przeniesiona do Ankary.
5. Stambuł nie jest stolicą, ale ma status największego miasta Turcji
Mimo tej urzędowej degradacji Stambuł pozostał bardzo ważnym miastem. Obecnie to najludniejsze miasto w Turcji. Liczy ponad 15 milionów mieszkańców i zarazem jest jedną z największych metropolii na świecie.
6. W czasach Imperium Osmańskiego w Stambule było ponad 1400 publicznych toalet
Turcy bardzo wielką wagę przywiązywali do kwestii higieny, a że Imperium Osmańskie było bogate i bardzo rozwinięte jak na tamte czasy, na terenie Konstantynopola działało aż 1400 publicznych toalet, podczas gdy w innych europejskich miastach takich udogodnień w ogóle jeszcze nie było.
7. Kryty Bazar w Stambule ma 61 ulic i około 3500 sklepików
Kryty Bazar, nazywany też Wielkim Bazarem, zalicza się do największych i najstarszych tego typu obiektów na świecie. Żeby przejść go w całości, trzeba na to poświęcić nawet kilka dni.
Bazar został założony przez sułtana Mehmeda II – dochód z handlu miał zasilić fundusz na przebudowę i utrzymanie świątyni Hagia Sophia. Na 61 uliczkach znajdują się ponad trzy tysiące sklepików zajmowanych między innymi przez jubilerów, sprzedawców dywanów, kaletników, antykwariuszy. Dostępny jest tu tu wielki wybór różnorodnych towarów, począwszy od tureckich przypraw, a skończywszy na wysokiej jakości podróbkach znanych marek.
Każdego dnia na Wielki Bazar ściąga ponad 250 tysięcy klientów i turystów.
8. W Stambule znajduje się trzecie najstarsze metro na świecie
Transport podziemny działa w Stambule już od 1875 roku. Mowa o słynnej kolejce Tünel – jej linia to jedynie nieco ponad pół kilometra, ale w XIX wieku bardzo ułatwiła ona komunikację, łącząc dolną stację Karaköy z górną Tünel Meydani, między którymi jest aż 60 metrów różnicy w wysokości. Turecka kolejka podziemna była druga w Europie, po londyńskim metrze, które otwarto w 1863 roku. Na świecie wcześniej od linii Tünel powstało metro nowojorskie, uruchomione w 1868 roku.
9. Wieża Galaty, przeznaczona dla jeńców wojennych, jest obecnie główną platformą obserwacyjną miasta
Wieża Galaty wznosi się na niemal 70 metrów. Stoi blisko Złotego Rogu, w dzielnicy Galata. Turcy nazywają ją Galata Kulesi, inne nazwy to Wieża Chrystusa albo Wielka Wieża. Ten charakterystyczny punkt na mapie Stambułu został wzniesiony w 1384 roku, właśnie jako Wieża Chrystusa – była ona częścią fortyfikacji wybudowanych przez Genueńczyków. Niewykluczone jednak, że Wieża Galata istniała już wcześniej, choć w trochę innej formie, i została zniszczona przez krzyżowców, którzy w 1204 złupili Konstantynopol.
W czasach Imperium Osmańskiego Wieża Galaty pełniła funkcję koszar dla oddziału janczarów, a w XVI wieku przekształcono ją w więzienie. W 1794 dużą część wieży strawił pożar, ale obiekt odbudowano. Od 1967 roku Wieża jest dostępna dla zwiedzających – punkt widokowy znajduje się na 360-stopniowej platformie obserwacyjnej.
10. Stambuł nigdy nie był gospodarzem Igrzysk Olimpijskich
W 2010 roku Stambuł został wybrany Europejską Stolicą Kultury. Dzięki temu mógł przedstawić szerszej publiczności ofertę kulturalną oraz dziedzictwo historyczne całego regionu. Przez 12 miesięcy odbywały się w Stambule koncerty, przedstawienia, wystawy, konferencje, pokazy, co przyczyniło się do zwiększenia rozpoznawalności tego miasta w całej Europie.
W Stambule organizowany jest też ważny Międzynarodowy Festiwal Filmowy oraz Biennale poświęcone sztuce współczesnej. Jeśli chodzi o imprezy sportowe, to Stambuł gościł między innymi finał Ligi Mistrzów, Mistrzostwa Świata w koszykówce, wyścigi Formuły 1, ale nigdy nie organizował Igrzysk Olimpijskich.
W niedalekiej przyszłości to się może zmienić, ponieważ Stambuł już od kilku lat forsuje swoją kandydaturę i ze względu na nowoczesną infrastrukturę sportową ma spore szanse, by zostać gospodarzem olimpijskich zmagań.
